ΣΤΟΟΥΝΧΕΤΖ
ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ!!!
Πρόταση λέγεται ένα σύνολο λέξεων που αποδίδουν ένα πλήρες νόημα. Πολλές προτάσεις μαζί αποτελούν μία περίοδο(από τελεία σε τελεία).
Όλες οι προτάσεις αποτελούνται από δύο μέρη. Το ένα μας πληροφορεί για το τι συμβαίνει(έχει ως βασική λέξη ένα ρήμα)και λέγεται ρηματικό μέρος(ΡΜ).Το άλλο μας πληροφορεί για το ποιοι μετέχουν σε αυτό που συμβαίνει(έχει ως βάση ένα όνομα) και λέγεται ονοματικό μέρος(ΟΜ).
Πχ: Ο Νίκος παίζει μπάλα.(ποιος; Ο Νίκος- ΟΜ, τι κάνει; Παίζει μπάλα-ΡΜ)
ΚΥΡΙΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ-ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Για να σχηματίσουμε μία πρόταση στην πιο απλή της μορφή , είναι απαραίτητες κάποιες λέξεις, που λέγονται κύριοι όροι της πρότασης. Αυτοί είναι:
α )το υποκείμενο (ονοματικό μέρος) και
β )το κατηγόρημα(ρηματικό μέρος)
Το κατηγόρημα μπορεί να είναι:
Ρήμα
Ρήμα +αντικείμενο
Ρήμα +κατηγορούμενο
Για να βρίσκω εύκολα το υποκείμενο , με βοηθά η ερώτηση :ποιος ;ποια; ποιο; Για να βρίσκω εύκολα το κατηγόρημα με βοηθά η ερώτηση: τι κάνει;
ΠΡΟΤΑΣΗ
Υποκείμενο(ΟΜ) Κατηγόρημα (ΡΜ)
Ποιος; Τι κάνει;
Η συναυλία άρχισε.
ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ Ή ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Πολλές φορές στις προτάσεις χρησιμοποιούμε και άλλες λέξεις, τους προσδιορισμούς , για να δώσουμε περισσότερες πληροφορίες .Τότε η πρόταση λέγεται αναπτυγμένη.
Πχ. Ο Μισέλ παίζει κιθάρα.(απλή)
Ο Μισέλ παίζει ηλεκτρική κιθάρα.(αναπτυγμένη)
ΑΠΛΗ ΜΟΡΦΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΥ ΜΕΡΟΥΣ-ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
Οι λέξεις ή η φράση που φανερώνει για ποιον γίνεται λόγος στην πρόταση λέγεται υποκείμενο. Το υποκείμενο για να το βρούμε ρωτάμε: ποιος ποια; ποιο;
Το υποκείμενο μπορεί να είναι:
-ουσιαστικό (πχ. Ο τραγουδιστής πήρε το μικρόφωνο.)
-αντωνυμία (πχ. Αυτός πήρε το μικρόφωνο.)
-επίθετο με άρθρο (πχ. Ο μουσικός πήρε το μικρόφωνο.)
-μετοχή με άρθρο (πχ. Ο καλεσμένος πήρε το μικρόφωνο.)
-ολόκληρη πρόταση (πχ. Ακούστηκε ότι θα γίνει το πάρτι.)
Το υποκείμενο βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική και συμφωνεί με το ρήμα στον αριθμό. Πολλές φορές το υποκείμενο παραλείπεται, όταν είναι προσωπική αντωνυμία.
Μερικά ρήματα σχηματίζουν μόνο το τρίτο ενικό πρόσωπο και ονομάζονται τριτοπρόσωπα (πχ. Πρέπει, πρόκειται, συμβαίνει κ.α.).Αυτά παίρνουν ως υποκείμενο μία πρόταση που αρχίζει με τις λέξεις να, ότι, πως(τελική ή ειδική πρόταση).
Πχ. Ακούγεται ότι είναι ωραίο έργο.(Υ)
Μερικά τριτοπρόσωπα ρήματα δεν παίρνουν υποκείμενο και απρόσωπα. Τα περισσότερα από αυτά αναφέρονται σε φυσικά φαινόμενα( πχ. Βρέχει ,αστράφτει, ξημερώνει κ.α.)
Πχ. Βρέχει έξω.
Συνήθως δεν κάνουμε διάκριση σε τριτοπρόσωπα και απρόσωπα , αλλά τα ονομάζουμε όλα απρόσωπα. Επομένως μπορούμε να πούμε ότι τα ρήματα παίρνουν ως υποκείμενο ολόκληρες προτάσεις.
Πχ. Λέγεται πως θα έρθει στο χωριό. (Υ)
|
ΑΠΛΗ ΜΟΡΦΗ ΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΜΕΡΟΥΣ-ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑ
Οι λέξεις ή η λέξη που φανερώνουν εκείνο που λέγεται μέσα στην πρόταση για το υποκείμενο λέγεται ρηματικό μέρος. Αν το ρηματικό μέρος βρίσκεται σε απλή μορφή , αποτελείται δηλαδή από τις απαραίτητες λέξεις ,λέγεται κατηγόρημα.
ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ ΡΗΜΑΤΑ-ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Πχ. α ) Ο Πέτρος τρέχει.
β )Ο Πέτρος ποτίζει τον κήπο.
Στα παραπάνω παραδείγματα τα ρήματα φανερώνουν ότι το υποκείμενο κάνει κάτι(ενεργεί). Το ρήμα μιας πρότασης που φανερώνει ότι το υποκείμενο κάνει μία ενέργεια λέγεται ενεργητικό.
Αν το ενεργητικό ρήμα(παράδειγμα β) δηλώνει που πηγαίνει (μεταβαίνει) η ενέργεια του υποκειμένου , τότε λέγεται μεταβατικό ρήμα.
Αν η ενέργεια του υποκειμένου (παράδειγμα α)δεν πηγαίνει (δε μεταβαίνει) σε κάτι άλλο (πρόσωπο, ζώο ή πράγμα), τότε το ρήμα λέγεται αμετάβατο.
Για να βρω το αντικείμενο ρωτάω τι; ποιον; ή σε ποιον;
Το αντικείμενο είναι ένα ονοματικό σύνολο και μπορεί να είναι:
-ουσιαστικό (πχ. Ο τραγουδιστής πήρε το μικρόφωνο.)
-αντωνυμία (πχ. Ο Σπύρος φώναξε εμένα.)
-επίθετο με άρθρο (πχ. Οι θεατές χειροκρότησαν τους καλύτερους μουσικούς.)
-μετοχή με άρθρο (πχ. Ο γιατρός περιποιείται τους τραυματισμένους.)
-ονοματική φράση (πχ. Ο Κλοντ χτύπησε τα τύμπανα του ντραμς.)
-ολόκληρη πρόταση (πχ.Οι θεατές άρχισαν να χειροκροτούν.)
Το αντικείμενο βρίσκεται συνήθως σε πτώση αιτιατική και πιο σπάνια σε γενική. Μερικά ρήματα παίρνουν περισσότερα από ένα αντικείμενα.
ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ –ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
Μερικές φορές θέλουμε να πληροφορήσουμε για τις ιδιότητες ή τα χαρακτηριστικά που έχει κάποιος ή κάτι. Στις περιπτώσεις αυτές το ρήμα της πρότασης συνδέει το υποκείμενο με τις ιδιότητες του και λέγεται συνδετικό ρήμα.
Συνδετικά ρήματα είναι κυρίως τα ρήματα: είμαι, φαίνομαι , γίνομαι, βρίσκομαι, εκλέγομαι, διορίζομαι, ονομάζομαι κ.α.
Η λέξη που συνοδεύει πάντοτε τα συνδετικά ρήματα και δηλώνει την ιδιότητα του υποκειμένου λέγεται κατηγορούμενο.
Το κατηγορούμενο είναι ένα ονοματικό σύνολο και μπορεί να είναι:
-ουσιαστικό (πχ.Ο Αλέξης έγινε μηχανικός.)
-επίθετο (πχ. Ο πίνακας είναι μαύρος.)
-μετοχή (πχ.Η Άννα είναι χαρούμενη.)
-αντωνυμία (πχ. Ο λόγος ήταν άλλος.)
-επίρρημα (πχ. Όλα έγιναν άνω κάτω.)
-προθετικό σύνολο (πχ. Η καρδιά της είναι από πέτρα.)
-ονοματική φράση (πχ. Η Βασούλα είναι η καλύτερη μαθήτρια.)
-ολόκληρη πρόταση (πχ.Η εντολή ήταν να μη φύγει κανείς.)
YΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Υποτακτική σύνδεση προτάσεων έχουμε όταν εξαρτάμε μία ή περισσότερες δευτερεύουσες προτάσεις από μία κύρια πρόταση .(πχ. Μη φωνάζεις , γιατί κοιμάται ο πατέρας.)Η σύνδεση λέγεται υποτακτική γιατί με αυτήν υποτάσσουμε , δηλαδή εξαρτάμε τη δευτερεύουσα από την κύρια.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Οι δευτερεύουσες προτάσεις διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
-Ονοματικές προτάσεις.
-Επιρρηματικές προτάσεις.
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ονοματικές προτάσεις λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που χρησιμοποιούνται όπως συνήθως τα ονόματα, ως υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο ή ονοματικός προσδιορισμός(επεξήγηση κ.α.)
Θυμάμαι: οι ονοματικές προτάσεις όταν χρησιμοποιούνται ως υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο δε χωρίζονται ποτέ με κόμμα από την κύρια πρόταση.
Π.χ. Φαίνεται πως έφυγε.(υποκείμενο)
Ο Πέτρος θέλει να παίζουμε.(αντικείμενο)
Στην εποχή μας είσαι ότι δηλώσεις.(κατηγορούμενο)
Τα είδη των δευτερευουσών προτάσεων.
Οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις μπορεί να είναι:
-ειδικές
-βουλητικές
-ενδοιαστικές ή διστακτικές
-πλάγιες ερωτηματικές
-αναφορικές
Ειδικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους ειδικούς συνδέσμους :ότι ,πως ,που.
Π.χ. Νομίζω ότι έχουμε ξανασυναντηθεί.(αντικείμενο στο νομίζω)
Φαίνεται πως έφυγε.(υποκείμενο στο απρόσωπο φαίνεται)
ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ:
1.Ειδική πρόταση ως υποκείμενο παίρνουν τα απρόσωπα ρήματα.
2.Οι ειδικές προτάσεις σπάνια χρησιμοποιούνται και ως κατηγορούμενα.
Π.χ. Ο Γιώργος φαίνεται ότι πεινάει.(=πεινασμένος)(κατηγορούμενο στο φαίνεται)
3.Ειδική πρόταση έχουμε και με το σύνδεσμο να και άρνηση.
Π.χ. Πιστεύω να μην αργήσω.(πιστεύω ότι δε θα αργήσω)
Βουλητικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με το να και συμπληρώνουν την έννοια των ρημάτων που σημαίνουν :θέλω, μπορώ, προτρέπω, εμποδίζω, αναγκάζομαι κ.α.
Π.χ. Σε παρακαλώ να προσέχεις περισσότερο.(αντικείμενο στο παρακαλώ)
Είναι ανάγκη να ταξιδέψω.(υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση είναι ανάγκη)
ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ:
1.Βουλητική πρόταση ως υποκείμενο παίρνουν τα απρόσωπα ρήματα.
2.Οι προτάσεις που εισάγονται με το να δεν είναι πάντα βουλητικές. Για να είναι βουλητικές πρέπει να συμπληρώνουν ρήματα με τις παραπάνω έννοιες.
Ενδοιαστικές ή διστακτικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους διστακτικούς συνδέσμους: μη(ν), μήπως.
Π.Χ. Φοβάμαι μήπως αργήσω.(αντικείμενο στο φοβάμαι)
Πλάγιες ερωτηματικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που περιέχουν ερώτηση και εισάγονται με:
Ερωτηματικές αντωνυμίες: ποιος , πόσος ,τι κ.α.
Ερωτηματικά επιρρήματα: πού , πότε , πώς κ.α.
Συνδέσμους :αν, γιατί, μήπως κ.α.
Π.χ. Ρωτούσε τι θέλουμε.(αντικείμενο στο ρωτούσε)
Είναι φοβερό πως έπεσε κάτω.(υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση είναι φοβερό)
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Επιρρηματικές προτάσεις λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί για να φανερώσουν αιτία, σκοπό, χρόνο, αποτέλεσμα, συμπέρασμα, υπόθεση, εναντίωση , παραχώρηση κ.α.
Θυμάμαι: οι επιρρηματικέ προτάσεις σχεδόν πάντοτε χωρίζονται με κόμμα από την κύρια πρόταση.
Π.χ. Ο Βασίλης έκλαιγε ,γιατί χτύπησε το γόνατό του.(αιτιολογική)
Αν διαβάσεις αρκετά, θα πετύχεις στις εξετάσεις.(υποθετική)
Όταν τελειώσω , θα πάμε στον κινηματογράφο.(χρονική)
Τα είδη των δευτερευουσών επιρρηματικών προτάσεων:
Οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις μπορεί να είναι:
-αιτιολογικές
-τελικές
-αποτελεσματικές
-υποθετικές
-εναντιωματικές-παραχωρητικές
-χρονικές
-αναφορικές
Αιτιολογικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους: γιατί , επειδή, αφού, που, καθώς ,μια και, μια που κ.α.
Π.χ. Ας φύγουμε, μια και κουράστηκες.
Τελικές λέγονται οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους για να, να και δηλώνουν το σκοπό για τον οποίο γίνεται κάτι.
Π.χ. Αγωνίστηκε πολύ, για να τα καταφέρει.
Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους αποτελεσματικούς συνδέσμους: ώστε, που, ώστε να ,που να.
Υποθετικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τον υποθετικό σύνδεσμο εάν (αν) και εκφράζουν την προϋπόθεση που πρέπει να ισχύει για να γίνει κάτι.
Π.χ.Αν προσπαθήσεις , σίγουρα θα τα καταφέρεις.
Εναντιωματικές και παραχωρητικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους αντιθετικούς συνδέσμους :αν και, μολονότι, και αν , που να κ.α. για να φανερώσουν την αντίθεση ή την παραχώρηση σε κάτι.
Π.χ.Αν και πήγαινε καλά, στο τέλος κουράστηκε.
Χρονικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους: όταν, σαν, καθώς, αφού, εκεί που κ.α.
Π.χ. Γυρνούσε από τα χωράφια, όταν βασίλευε ο ήλιος.
Αναφορικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με αναφορικά επιρρήματα: όπου, που, όπως , πως, καθώς, σαν, ωσάν κ.α ή με άλλους αναφορικούς επιρρηματικούς προσδιορισμούς και φανερώνουν τόπο, χρόνο, ποσό, συμφωνία, παρομοίωση, εναντίωση ή παραχώρηση.
Ενεργητική / Παθητική σύνταξη
View more presentations or Upload your own.
Χριστός Ανέστη - Αναστάσιμη Προσευχή
Χριστός Ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασιν, ζωήν χαρισάμενος. Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι, προσκυνήσομεν Άγιον, Κύριον, Ιησούν τον μόνον αναμάρτητον. Τον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεν και την Αγίαν σου Ανάστασην υμνούμεν και δοξάζωμεν Συ γαρ ει ο Θεός ημών, εκτός Σου άλλον ουκ οίδαμεν, το όνομά Σου ονομάζομεν. Δεύτε, πάντες οι πιστοί, προσκυνήσωμεν την του Χριστού Αγίαν Ανάστασην. Ιδού γαρ ήλθε δια του Σταυρού χαρά εν όλω τω κόσμω. Δια παντός ευλογούντες τον Κύριον, υμνούμεν την Ανάστασην Αυτού. Σταυρόν γαρ υπομείνας δι' ημάς, θανάτω, θάνατον ώλεσεν. Αναστάς ο Ιησούς από του τάφου καθώς προείπεν, Έδωκεν ημίν την αιώνιον ζωήν και το μέγα έλεος. Απαγγελία ποιήματος βιβλίου Γράμμα στον Τσάρλι Τσάπλιν
Κείμενο:Νικηφόρος Βρεττάκος Απαγγελία: Γρηγόρης Βαλτινός Πηγή: Χρήστος Αλταντζήs
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ!!!
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=8410&autostart=0
Πρόταση λέγεται ένα σύνολο λέξεων που αποδίδουν ένα πλήρες νόημα. Πολλές προτάσεις μαζί αποτελούν μία περίοδο(από τελεία σε τελεία).
Όλες οι προτάσεις αποτελούνται από δύο μέρη. Το ένα μας πληροφορεί για το τι συμβαίνει(έχει ως βασική λέξη ένα ρήμα)και λέγεται ρηματικό μέρος(ΡΜ).Το άλλο μας πληροφορεί για το ποιοι μετέχουν σε αυτό που συμβαίνει(έχει ως βάση ένα όνομα) και λέγεται ονοματικό μέρος(ΟΜ).
Πχ: Ο Νίκος παίζει μπάλα.(ποιος; Ο Νίκος- ΟΜ, τι κάνει; Παίζει μπάλα-ΡΜ)
ΚΥΡΙΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ-ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Για να σχηματίσουμε μία πρόταση στην πιο απλή της μορφή , είναι απαραίτητες κάποιες λέξεις, που λέγονται κύριοι όροι της πρότασης. Αυτοί είναι:
α )το υποκείμενο (ονοματικό μέρος) και
β )το κατηγόρημα(ρηματικό μέρος)
Το κατηγόρημα μπορεί να είναι:
Ρήμα
Ρήμα +αντικείμενο
Ρήμα +κατηγορούμενο
Για να βρίσκω εύκολα το υποκείμενο , με βοηθά η ερώτηση :ποιος ;ποια; ποιο; Για να βρίσκω εύκολα το κατηγόρημα με βοηθά η ερώτηση: τι κάνει;
ΠΡΟΤΑΣΗ
Υποκείμενο(ΟΜ) Κατηγόρημα (ΡΜ)
Ποιος; Τι κάνει;
Η συναυλία άρχισε.
ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ Ή ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Πολλές φορές στις προτάσεις χρησιμοποιούμε και άλλες λέξεις, τους προσδιορισμούς , για να δώσουμε περισσότερες πληροφορίες .Τότε η πρόταση λέγεται αναπτυγμένη.
Πχ. Ο Μισέλ παίζει κιθάρα.(απλή)
Ο Μισέλ παίζει ηλεκτρική κιθάρα.(αναπτυγμένη)
ΑΠΛΗ ΜΟΡΦΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΥ ΜΕΡΟΥΣ-ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
Οι λέξεις ή η φράση που φανερώνει για ποιον γίνεται λόγος στην πρόταση λέγεται υποκείμενο. Το υποκείμενο για να το βρούμε ρωτάμε: ποιος ποια; ποιο;
Το υποκείμενο μπορεί να είναι:
-ουσιαστικό (πχ. Ο τραγουδιστής πήρε το μικρόφωνο.)
-αντωνυμία (πχ. Αυτός πήρε το μικρόφωνο.)
-επίθετο με άρθρο (πχ. Ο μουσικός πήρε το μικρόφωνο.)
-μετοχή με άρθρο (πχ. Ο καλεσμένος πήρε το μικρόφωνο.)
-ολόκληρη πρόταση (πχ. Ακούστηκε ότι θα γίνει το πάρτι.)
Το υποκείμενο βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική και συμφωνεί με το ρήμα στον αριθμό. Πολλές φορές το υποκείμενο παραλείπεται, όταν είναι προσωπική αντωνυμία.
Μερικά ρήματα σχηματίζουν μόνο το τρίτο ενικό πρόσωπο και ονομάζονται τριτοπρόσωπα (πχ. Πρέπει, πρόκειται, συμβαίνει κ.α.).Αυτά παίρνουν ως υποκείμενο μία πρόταση που αρχίζει με τις λέξεις να, ότι, πως(τελική ή ειδική πρόταση).
Πχ. Ακούγεται ότι είναι ωραίο έργο.(Υ)
Μερικά τριτοπρόσωπα ρήματα δεν παίρνουν υποκείμενο και απρόσωπα. Τα περισσότερα από αυτά αναφέρονται σε φυσικά φαινόμενα( πχ. Βρέχει ,αστράφτει, ξημερώνει κ.α.)
Πχ. Βρέχει έξω.
Συνήθως δεν κάνουμε διάκριση σε τριτοπρόσωπα και απρόσωπα , αλλά τα ονομάζουμε όλα απρόσωπα. Επομένως μπορούμε να πούμε ότι τα ρήματα παίρνουν ως υποκείμενο ολόκληρες προτάσεις.
Πχ. Λέγεται πως θα έρθει στο χωριό. (Υ)
|
ΑΠΛΗ ΜΟΡΦΗ ΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΜΕΡΟΥΣ-ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑ
Οι λέξεις ή η λέξη που φανερώνουν εκείνο που λέγεται μέσα στην πρόταση για το υποκείμενο λέγεται ρηματικό μέρος. Αν το ρηματικό μέρος βρίσκεται σε απλή μορφή , αποτελείται δηλαδή από τις απαραίτητες λέξεις ,λέγεται κατηγόρημα.
ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ ΡΗΜΑΤΑ-ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Πχ. α ) Ο Πέτρος τρέχει.
β )Ο Πέτρος ποτίζει τον κήπο.
Στα παραπάνω παραδείγματα τα ρήματα φανερώνουν ότι το υποκείμενο κάνει κάτι(ενεργεί). Το ρήμα μιας πρότασης που φανερώνει ότι το υποκείμενο κάνει μία ενέργεια λέγεται ενεργητικό.
Αν το ενεργητικό ρήμα(παράδειγμα β) δηλώνει που πηγαίνει (μεταβαίνει) η ενέργεια του υποκειμένου , τότε λέγεται μεταβατικό ρήμα.
Αν η ενέργεια του υποκειμένου (παράδειγμα α)δεν πηγαίνει (δε μεταβαίνει) σε κάτι άλλο (πρόσωπο, ζώο ή πράγμα), τότε το ρήμα λέγεται αμετάβατο.
Για να βρω το αντικείμενο ρωτάω τι; ποιον; ή σε ποιον;
Το αντικείμενο είναι ένα ονοματικό σύνολο και μπορεί να είναι:
-ουσιαστικό (πχ. Ο τραγουδιστής πήρε το μικρόφωνο.)
-αντωνυμία (πχ. Ο Σπύρος φώναξε εμένα.)
-επίθετο με άρθρο (πχ. Οι θεατές χειροκρότησαν τους καλύτερους μουσικούς.)
-μετοχή με άρθρο (πχ. Ο γιατρός περιποιείται τους τραυματισμένους.)
-ονοματική φράση (πχ. Ο Κλοντ χτύπησε τα τύμπανα του ντραμς.)
-ολόκληρη πρόταση (πχ.Οι θεατές άρχισαν να χειροκροτούν.)
Το αντικείμενο βρίσκεται συνήθως σε πτώση αιτιατική και πιο σπάνια σε γενική. Μερικά ρήματα παίρνουν περισσότερα από ένα αντικείμενα.
ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ –ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
Μερικές φορές θέλουμε να πληροφορήσουμε για τις ιδιότητες ή τα χαρακτηριστικά που έχει κάποιος ή κάτι. Στις περιπτώσεις αυτές το ρήμα της πρότασης συνδέει το υποκείμενο με τις ιδιότητες του και λέγεται συνδετικό ρήμα.
Συνδετικά ρήματα είναι κυρίως τα ρήματα: είμαι, φαίνομαι , γίνομαι, βρίσκομαι, εκλέγομαι, διορίζομαι, ονομάζομαι κ.α.
Η λέξη που συνοδεύει πάντοτε τα συνδετικά ρήματα και δηλώνει την ιδιότητα του υποκειμένου λέγεται κατηγορούμενο.
Το κατηγορούμενο είναι ένα ονοματικό σύνολο και μπορεί να είναι:
-ουσιαστικό (πχ.Ο Αλέξης έγινε μηχανικός.)
-επίθετο (πχ. Ο πίνακας είναι μαύρος.)
-μετοχή (πχ.Η Άννα είναι χαρούμενη.)
-αντωνυμία (πχ. Ο λόγος ήταν άλλος.)
-επίρρημα (πχ. Όλα έγιναν άνω κάτω.)
-προθετικό σύνολο (πχ. Η καρδιά της είναι από πέτρα.)
-ονοματική φράση (πχ. Η Βασούλα είναι η καλύτερη μαθήτρια.)
-ολόκληρη πρόταση (πχ.Η εντολή ήταν να μη φύγει κανείς.)
YΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Υποτακτική σύνδεση προτάσεων έχουμε όταν εξαρτάμε μία ή περισσότερες δευτερεύουσες προτάσεις από μία κύρια πρόταση .(πχ. Μη φωνάζεις , γιατί κοιμάται ο πατέρας.)Η σύνδεση λέγεται υποτακτική γιατί με αυτήν υποτάσσουμε , δηλαδή εξαρτάμε τη δευτερεύουσα από την κύρια.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Οι δευτερεύουσες προτάσεις διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
-Ονοματικές προτάσεις.
-Επιρρηματικές προτάσεις.
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ονοματικές προτάσεις λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που χρησιμοποιούνται όπως συνήθως τα ονόματα, ως υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο ή ονοματικός προσδιορισμός(επεξήγηση κ.α.)
Θυμάμαι: οι ονοματικές προτάσεις όταν χρησιμοποιούνται ως υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο δε χωρίζονται ποτέ με κόμμα από την κύρια πρόταση.
Π.χ. Φαίνεται πως έφυγε.(υποκείμενο)
Ο Πέτρος θέλει να παίζουμε.(αντικείμενο)
Στην εποχή μας είσαι ότι δηλώσεις.(κατηγορούμενο)
Τα είδη των δευτερευουσών προτάσεων.
Οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις μπορεί να είναι:
-ειδικές
-βουλητικές
-ενδοιαστικές ή διστακτικές
-πλάγιες ερωτηματικές
-αναφορικές
Ειδικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους ειδικούς συνδέσμους :ότι ,πως ,που.
Π.χ. Νομίζω ότι έχουμε ξανασυναντηθεί.(αντικείμενο στο νομίζω)
Φαίνεται πως έφυγε.(υποκείμενο στο απρόσωπο φαίνεται)
ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ:
1.Ειδική πρόταση ως υποκείμενο παίρνουν τα απρόσωπα ρήματα.
2.Οι ειδικές προτάσεις σπάνια χρησιμοποιούνται και ως κατηγορούμενα.
Π.χ. Ο Γιώργος φαίνεται ότι πεινάει.(=πεινασμένος)(κατηγορούμενο στο φαίνεται)
3.Ειδική πρόταση έχουμε και με το σύνδεσμο να και άρνηση.
Π.χ. Πιστεύω να μην αργήσω.(πιστεύω ότι δε θα αργήσω)
Βουλητικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με το να και συμπληρώνουν την έννοια των ρημάτων που σημαίνουν :θέλω, μπορώ, προτρέπω, εμποδίζω, αναγκάζομαι κ.α.
Π.χ. Σε παρακαλώ να προσέχεις περισσότερο.(αντικείμενο στο παρακαλώ)
Είναι ανάγκη να ταξιδέψω.(υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση είναι ανάγκη)
ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ:
1.Βουλητική πρόταση ως υποκείμενο παίρνουν τα απρόσωπα ρήματα.
2.Οι προτάσεις που εισάγονται με το να δεν είναι πάντα βουλητικές. Για να είναι βουλητικές πρέπει να συμπληρώνουν ρήματα με τις παραπάνω έννοιες.
Ενδοιαστικές ή διστακτικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους διστακτικούς συνδέσμους: μη(ν), μήπως.
Π.Χ. Φοβάμαι μήπως αργήσω.(αντικείμενο στο φοβάμαι)
Πλάγιες ερωτηματικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που περιέχουν ερώτηση και εισάγονται με:
Ερωτηματικές αντωνυμίες: ποιος , πόσος ,τι κ.α.
Ερωτηματικά επιρρήματα: πού , πότε , πώς κ.α.
Συνδέσμους :αν, γιατί, μήπως κ.α.
Π.χ. Ρωτούσε τι θέλουμε.(αντικείμενο στο ρωτούσε)
Είναι φοβερό πως έπεσε κάτω.(υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση είναι φοβερό)
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Επιρρηματικές προτάσεις λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί για να φανερώσουν αιτία, σκοπό, χρόνο, αποτέλεσμα, συμπέρασμα, υπόθεση, εναντίωση , παραχώρηση κ.α.
Θυμάμαι: οι επιρρηματικέ προτάσεις σχεδόν πάντοτε χωρίζονται με κόμμα από την κύρια πρόταση.
Π.χ. Ο Βασίλης έκλαιγε ,γιατί χτύπησε το γόνατό του.(αιτιολογική)
Αν διαβάσεις αρκετά, θα πετύχεις στις εξετάσεις.(υποθετική)
Όταν τελειώσω , θα πάμε στον κινηματογράφο.(χρονική)
Τα είδη των δευτερευουσών επιρρηματικών προτάσεων:
Οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις μπορεί να είναι:
-αιτιολογικές
-τελικές
-αποτελεσματικές
-υποθετικές
-εναντιωματικές-παραχωρητικές
-χρονικές
-αναφορικές
Αιτιολογικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους: γιατί , επειδή, αφού, που, καθώς ,μια και, μια που κ.α.
Π.χ. Ας φύγουμε, μια και κουράστηκες.
Τελικές λέγονται οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους για να, να και δηλώνουν το σκοπό για τον οποίο γίνεται κάτι.
Π.χ. Αγωνίστηκε πολύ, για να τα καταφέρει.
Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους αποτελεσματικούς συνδέσμους: ώστε, που, ώστε να ,που να.
Υποθετικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τον υποθετικό σύνδεσμο εάν (αν) και εκφράζουν την προϋπόθεση που πρέπει να ισχύει για να γίνει κάτι.
Π.χ.Αν προσπαθήσεις , σίγουρα θα τα καταφέρεις.
Εναντιωματικές και παραχωρητικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους αντιθετικούς συνδέσμους :αν και, μολονότι, και αν , που να κ.α. για να φανερώσουν την αντίθεση ή την παραχώρηση σε κάτι.
Π.χ.Αν και πήγαινε καλά, στο τέλος κουράστηκε.
Χρονικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους: όταν, σαν, καθώς, αφού, εκεί που κ.α.
Π.χ. Γυρνούσε από τα χωράφια, όταν βασίλευε ο ήλιος.
Αναφορικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με αναφορικά επιρρήματα: όπου, που, όπως , πως, καθώς, σαν, ωσάν κ.α ή με άλλους αναφορικούς επιρρηματικούς προσδιορισμούς και φανερώνουν τόπο, χρόνο, ποσό, συμφωνία, παρομοίωση, εναντίωση ή παραχώρηση.
- ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
- ΧΙΟΣ - ΟΙΝΟΥΣΣΕΣ
Εδώ θα βρεις ποικιλία παιχνιδιών και δραστηριοτήτων. Γράψε το όνομά σου και ψάξε να βρεις αυτό που σου αρέσει! [Πηγή: Τεχνική Στήριξη Πληροφοριακών Συστημάτων Σχολικών Μονάδων http://ts.sch.gr/] ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Quiz μαθήματος - Γλωσσικές ασκήσεις(Λεξιλόγιο - Ορθογραφία - Γραμματική) [Πηγή: Γεώργιος Παχίδης] Πάτησε στον παρακάτω σύνδεσμο και λύσε τις ασκήσεις:
Εδώ ένα παιχνίδι για το ποίημα του Γ. Σεφέρη http://www.i-pinakas.com/uploads/1/5/0/4/15048864/poiima_seferi.swf
κατά π.χ. Πάω κατά την πλατεία.
1 Να έχεις πάντα μαζί ένα μολύβι για να σημειώνεις τις ιδέες σου. Ή, καλύτερα, δύο· μπορεί να σπάσει καμιά μύτη. 2 Για να γράφεις καλά πρέπει να σβήνεις συχνά. Οπότε ας έχεις μαζί σου και μια γόμα. 3 Έχε τα μάτια και τα αφτιά σου ανοιχτά. Οι ωραιότερες ιστορίες είναι αυτές που κάποιος αρχίζει να διηγείται στον διπλανό του στον δρόμο, στο πάρκο, στη θάλασσα. Εσύ ακούς και μετά τα αλλάζεις, προσθέτεις τα δικά σου. ● Ιδέες μπορείς να πάρεις και από τα μυθιστορήματα των αγαπημένων σου συγγραφέων. Οι καλοί συγγραφείς είναι και μανιώδεις αναγνώστες... 4 Να σκέφτεσαι πάντοτε: «Τι θα γινόταν αν...;» Έτσι θα ξεκολλάς σε δύσκολες στιγμές.
5 Αν κάτι δεν πάει καλά, μη συνεχίσεις να γράφεις. Γύρνα πίσω στο σημείο όπου τα πράγματα πήγαιναν ακόμη καλά, σβήσε ό,τι έγραψες από εκείνο το σημείο και μετά και ξαναρώτα: «Τι θα γινόταν αν...;» 6 Διάβασε δυνατά ό,τι έγραψες. Φαντάσου πως τα έγραψε κάποιος που τον συμπαθείς κάπως αλλά όχι πολύ. Ας πούμε τώρα πως αυτός ο κάποιος σε ρωτάει τι πρέπει να αλλά- ξει για να γίνει πιο ενδιαφέρουσα η ιστορία. Σκέψου τι θα του πεις. 7 Να έχεις πάντα δίπλα σου ένα λεξικό. Όχι για να γράφεις περίπλοκες λέξεις, αλλά για να μαθαίνεις τι σημαίνουν και να τις χρησιμοποιείς μόνο αν χρειαστεί. Α, και για να ελέγχεις την ορθογραφία σου. 8 Μη χρησιμοποιείς χαζοπαρομοιώσεις όπως «τα σύννεφα ήταν άσπρα σαν βαμβάκι»... 9 Να παιδεύεις τους ήρωές σου αλλά να τους αγαπάς κιόλας, να προσπαθείς να τους καταλάβεις. Ξεκίνα με αδέρφια, ξαδέρφια, φίλους, όχι και τόσο φίλους: Προσπάθησε να αναλύσεις γιατί φέρονται όπως φέρονται. Δες τους σαν ήρωες. 10 Μην καταδεχτείς να τελειώσεις την ιστορία με δίδαγμα. Είναι σαν να λες ένα ανέκ- δοτο και μετά να προσπαθείς να το εξηγήσεις!
Απρόσωπα ρήματα
http://www.i-pinakas.com/uploads/1/5/0/4/15048864/quiz_diafhmiseis_ola_einai_dynata.swf Μετάβαση στο διαδραστικό ββιβλίο του μαθητή http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-F102/416/2792,10579/ Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές προτάσεις
View more presentations or Upload your own.
28η Οκτωβρίου
Κατοικία ενότητα 2
View more presentations or Upload your own.
Τοπικοί προσδιορισμοί
Η περιγραφή σχετίζεται γενικά με το χώρο, γι΄αυτό, όταν περιγράφουμε κάτι, συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε λέξεις ή φράσεις που φανερώνουν τόπο – το πού βρίσκεται αυτό στο οποίο αναφερόμαστε. Χρησιμοποιούμε δηλαδή τοπικούς προσδιορισμούς όπως:
v Τοπικά επιρρήματα (άκλιτες λέξεις που δηλώνουν τόπο), όπως τα: πάνω, κάτω, εδώ, εκεί, αλλού, κάπου, παντού, μέσα, δεξιά, αριστερά, μπροστά, από, πίσω, πλάι, δίπλα, ψηλά, χαμηλά, κοντά, απέναντι, γύρω, τριγύρω, ολόγυρα, ανάμεσα, βόρεια, νότια, ανατολικά, δυτικά, κ.ά.
v Φράσεις με προθέσεις που δηλώνουν τόπο και οι οποίες συνήθως σχηματίζονται με τις προθέσεις:
από π.χ. Ξεκίνησε πρωί από το χωριό.
ίσαμε π.χ. προχώρησαν ίσαμε το σπίτι εκείνο.
κατά π.χ. Πάω κατά την πλατεία.
μέχρι π.χ. Πάω μέχρι την πλατεία.
προς π.χ. Προς τα δεξιά βλέπετε το σαλόνι.
σε π.χ. Προχώρησαν σε άλλο δωμάτιο.
ως π.χ. Προχώρησε ως το τέρμα του δρόμου.
Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα
Χρόνοι του ρήματος
View more presentations or Upload your own.
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικο το συν from xrisoulaapostolou
View more presentations or Upload your own.
Η ΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΝ
Γίνε μικρός συγγραφέας!
Δέκα συμβουλές από τη συγγραφέα Αμάντα Μιχαλοπούλου
ΠΗΓΗ: εφημερίδα Athens Voice (26.07.2012) | ΕΙΚΟΝΕΣ: www.silversmalltalk.com, gentryliving.com
|
Kάνε κλικ στο παιχνίδι που διάλεξες, για να δεις πώς παιζεται.
| ||
Απρόσωπα λέμε τα ρήματα που δεν έχουν υποκείμενο πρόσωπο ή πράγμα αλλά ολόκληρη πρόταση και συνηθίζονται στο τρίτο ενικό πρόσωπο. π.χ. Απαγορεύεται να καπνίζετε
Εκτός από τα απρόσωπα ρήματα υπάρχουν και οι απρόσωπες εκφράσεις που έχουν την ίδια ακριβώς λειτουργία.
Π. χ. Είναι κακό να κλέβουμε στο παιχνίδι
Υπογράμμισε τα υποκείμενα μόνο των απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ-ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
9ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ
ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ
Πολλές φορές στο γραπτό λόγο παραθέτουμε όμοιους όρους ή όμοιες προτάσεις χωρίς να χρησιμοποιούμε το σύνδεσμο και, συνδέοντας τους μόνο με κόμμα(,).Αυτό το σχήμα λέγεται ασύνδετο. π.χ. Μας πρόσφεραν γλυκά,σοκολάτες,καραμέλες,γλειφιτζούρια.
Οι κύριες ή ανεξάρτητες προτάσεις συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους συμπλεκτικούς (και,ούτε,μήτε,ουδέ,μηδέ), διαχωριστικούς (ή,είτε), αντιθετικούς(αλλά,όμως,ωστόσο, ενώ,αν και, μολονότι),συμπερασματικούς (λοιπόν,ώστε,άρα, επομένως κ.α.)
Η σύνδεση αυτή των προτάσεων λέγεται παρατακτική ή παράταξη, γιατί με αυτό τον τρόπο παρατάσσουμε, δηλαδή τοποθετούμε,όμοιες προτάσεις τη μία δίπλα στην άλλη χωρίς να εξαρτώνται η μία από την άλλη.
π.χ.α) Η Τόνια γράφει και μιλάει στο τηλέφωνο.
β)Διάβασε πολύ, αλλά δεν έγραψε καλά στο διαγώνισμα.
Η σύνδεση των εξαρτημένων προτάσεων με τις κύριες προτάσεις λέγεται υποτακτική.
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ
Στο γραπτό λόγο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δύο διαφορετικούς τρόπους (φράσεις) για να πούμε το ίδιο πράγμα.Έτσι, μπορούμε να εκφράσουμε το ίδιο νόημα χρησιμοποιώντας είτε φράση με ρήμα είτε φράση χωρίς ρήμα αλλά με νόημα.
π.χ.Γκρεμίζουν το κτίριο.(φράση με ρήμα)
Γκρέμισμα του κτιρίου.(φράση με όνομα)
Οι φράσεις που έχουν ρήμα λέγονται ρηματικές, ενώ οι φράσεις που εμπεριέχουν όνομα λέγονται ονοματικές.Στις ρηματικές φράσεις δίνεται περισσότερη έμφαση στην ενέργεια του ρήματος, ενώ στις ονοματικές φράσεις τονίζεται το αντικείμενο.
Ένα ωραίο ταξίδι-παιχνίδι στη γειτονιά του ήλιου
https://e226688987a3cd7d7f20d5d2ee9988eb98675d6e.googledrive.com/host/0B4QQBiei2scJcEROVVB4LWxqZFk/index.html
| Η κύρια είσοδος της ακρόπολης των Μυκηνών, η "Πύλη των Λεόντων". |
 |
| Πύλη των Λεόντων |
 |
| Τα κυκλώπεια τείχη της ακρόπολης των Μυκηνών |
Εικονική περιήγηση στο Στόουνχεντζ
https://www.google.com/culturalinstitute/asset-viewer/stonehenge-avebury/uQGvYYhRNqs99w?hl=en&projectId=world-wonders
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ-ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ 9ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ
ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ
Πολλές φορές στο γραπτό λόγο παραθέτουμε όμοιους όρους ή όμοιες προτάσεις χωρίς να χρησιμοποιούμε το σύνδεσμο και, συνδέοντας τους μόνο με κόμμα(,).Αυτό το σχήμα λέγεται ασύνδετο. π.χ. Μας πρόσφεραν γλυκά,σοκολάτες,καραμέλες,γλειφιτζούρια.
Οι κύριες ή ανεξάρτητες προτάσεις συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους συμπλεκτικούς (και,ούτε,μήτε,ουδέ,μηδέ), διαχωριστικούς (ή,είτε), αντιθετικούς(αλλά,όμως,ωστόσο, ενώ,αν και, μολονότι),συμπερασματικούς (λοιπόν,ώστε,άρα, επομένως κ.α.)
Η σύνδεση αυτή των προτάσεων λέγεται παρατακτική ή παράταξη, γιατί με αυτό τον τρόπο παρατάσσουμε, δηλαδή τοποθετούμε,όμοιες προτάσεις τη μία δίπλα στην άλλη χωρίς να εξαρτώνται η μία από την άλλη.
π.χ.α) Η Τόνια γράφει και μιλάει στο τηλέφωνο.
β)Διάβασε πολύ, αλλά δεν έγραψε καλά στο διαγώνισμα.
Η σύνδεση των εξαρτημένων προτάσεων με τις κύριες προτάσεις λέγεται υποτακτική.
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ
Στο γραπτό λόγο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δύο διαφορετικούς τρόπους (φράσεις) για να πούμε το ίδιο πράγμα.Έτσι, μπορούμε να εκφράσουμε το ίδιο νόημα χρησιμοποιώντας είτε φράση με ρήμα είτε φράση χωρίς ρήμα αλλά με νόημα.
π.χ.Γκρεμίζουν το κτίριο.(φράση με ρήμα)
Γκρέμισμα του κτιρίου.(φράση με όνομα)
Οι φράσεις που έχουν ρήμα λέγονται ρηματικές, ενώ οι φράσεις που εμπεριέχουν όνομα λέγονται ονοματικές.Στις ρηματικές φράσεις δίνεται περισσότερη έμφαση στην ενέργεια του ρήματος, ενώ στις ονοματικές φράσεις τονίζεται το αντικείμενο.
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ 7ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Πρόταση λέγεται ένα σύνολο λέξεων που αποδίδουν ένα πλήρες νόημα. Πολλές προτάσεις μαζί αποτελούν μία περίοδο (από τελεία σε τελεία).
Όλες οι προτάσεις αποτελούνται από δύο μέρη. Το ένα μας πληροφορεί για το τι συμβαίνει(έχει ως βασική λέξη ένα ρήμα)και λέγεται ρηματικό μέρος (ΡΜ).Το άλλο μας πληροφορεί για το ποιοι μετέχουν σε αυτό που συμβαίνει(έχει ως βάση ένα όνομα) και λέγεται ονοματικό μέρος (ΟΜ).
Πχ: Ο Νίκος παίζει μπάλα.(ποιος; Ο Νίκος- ΟΜ, τι κάνει; Παίζει μπάλα-ΡΜ)
ΚΥΡΙΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ-ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Για να σχηματίσουμε μία πρόταση στην πιο απλή της μορφή , είναι απαραίτητες κάποιες λέξεις, που λέγονται κύριοι όροι της πρότασης. Αυτοί είναι:
α )το υποκείμενο (ονοματικό μέρος) και
β )το κατηγόρημα (ρηματικό μέρος)
Το κατηγόρημα μπορεί να είναι:
Ρήμα
Ρήμα +αντικείμενο
Ρήμα +κατηγορούμενο
Για να βρίσκω εύκολα το υποκείμενο , με βοηθά η ερώτηση :ποιος ;ποια; ποιο; Για να βρίσκω εύκολα το κατηγόρημα με βοηθά η ερώτηση: τι κάνει;
ΠΡΟΤΑΣΗ
Υποκείμενο(ΟΜ) Κατηγόρημα (ΡΜ)
Ποιος; Τι κάνει;
Η συναυλία άρχισε.
ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ Ή ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Πολλές φορές στις προτάσεις χρησιμοποιούμε και άλλες λέξεις, τους προσδιορισμούς , για να δώσουμε περισσότερες πληροφορίες .Τότε η πρόταση λέγεται αναπτυγμένη.
Π.χ. Ο Μισέλ παίζει κιθάρα.(απλή)
Ο Μισέλ παίζει ηλεκτρική κιθάρα.(αναπτυγμένη)
ΑΠΛΗ ΜΟΡΦΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΥ ΜΕΡΟΥΣ-ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
Οι λέξεις ή η φράση που φανερώνει για ποιον γίνεται λόγος στην πρόταση λέγεται υποκείμενο. Το υποκείμενο για να το βρούμε ρωτάμε: ποιος ποια; ποιο;
Το υποκείμενο μπορεί να είναι:
-ουσιαστικό (πχ. Ο τραγουδιστής πήρε το μικρόφωνο.)
-αντωνυμία (πχ. Αυτός πήρε το μικρόφωνο.)
-επίθετο με άρθρο (πχ. Ο μουσικός πήρε το μικρόφωνο.)
-μετοχή με άρθρο (πχ. Ο καλεσμένος πήρε το μικρόφωνο.)
-ολόκληρη πρόταση (πχ. Ακούστηκε ότι θα γίνει το πάρτι.)
Το υποκείμενο βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική και συμφωνεί με το ρήμα στον αριθμό. Πολλές φορές το υποκείμενο παραλείπεται, όταν είναι προσωπική αντωνυμία.
Μερικά ρήματα σχηματίζουν μόνο το τρίτο ενικό πρόσωπο και ονομάζονται τριτοπρόσωπα (πχ. Πρέπει, πρόκειται, συμβαίνει κ.α.).Αυτά παίρνουν ως υποκείμενο μία πρόταση που αρχίζει με τις λέξεις να, ότι, πως(τελική ή ειδική πρόταση).
Πχ. Ακούγεται ότι είναι ωραίο έργο.(Υ)
Μερικά τριτοπρόσωπα ρήματα δεν παίρνουν υποκείμενο και λέγονται απρόσωπα. Τα περισσότερα από αυτά αναφέρονται σε φυσικά φαινόμενα( πχ. Βρέχει ,αστράφτει, ξημερώνει κ.α.)
Πχ. Βρέχει έξω.
Συνήθως δεν κάνουμε διάκριση σε τριτοπρόσωπα και απρόσωπα , αλλά τα ονομάζουμε όλα απρόσωπα. Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι τα απρόσωπα ρήματα παίρνουν ως υποκείμενο ολόκληρες προτάσεις.
Πχ. Λέγεται πως θα έρθει στο χωριό. (Υ)
|
ΑΠΛΗ ΜΟΡΦΗ ΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΜΕΡΟΥΣ-ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑ
Οι λέξεις ή η λέξη που φανερώνουν εκείνο που λέγεται μέσα στην πρόταση για το υποκείμενο λέγεται ρηματικό μέρος. Αν το ρηματικό μέρος βρίσκεται σε απλή μορφή , αποτελείται δηλαδή από τις απαραίτητες λέξεις ,λέγεται κατηγόρημα.
ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ ΡΗΜΑΤΑ-ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Πχ. α ) Ο Πέτρος τρέχει.
β )Ο Πέτρος ποτίζει τον κήπο.
Στα παραπάνω παραδείγματα τα ρήματα φανερώνουν ότι το υποκείμενο κάνει κάτι(ενεργεί). Το ρήμα μιας πρότασης που φανερώνει ότι το υποκείμενο κάνει μία ενέργεια λέγεται ενεργητικό.
Αν το ενεργητικό ρήμα(παράδειγμα β) δηλώνει που πηγαίνει (μεταβαίνει) η ενέργεια του υποκειμένου , τότε λέγεται μεταβατικό ρήμα.
Αν η ενέργεια του υποκειμένου (παράδειγμα α)δεν πηγαίνει (δε μεταβαίνει) σε κάτι άλλο (πρόσωπο, ζώο ή πράγμα), τότε το ρήμα λέγεται αμετάβατο.
Για να βρω το αντικείμενο(άμεσο) ρωτάω τι; ποιον; ή σε ποιον;
Το αντικείμενο είναι ένα ονοματικό σύνολο και μπορεί να είναι:
-ουσιαστικό (πχ. Ο τραγουδιστής πήρε το μικρόφωνο.)
-αντωνυμία (πχ. Ο Σπύρος φώναξε εμένα.)
-επίθετο με άρθρο (πχ. Οι θεατές χειροκρότησαν τους καλύτερους μουσικούς.)
-μετοχή με άρθρο (πχ. Ο γιατρός περιποιείται τους τραυματισμένους.)
-ονοματική φράση (πχ. Ο Κλοντ χτύπησε τα τύμπανα του ντραμς.)
-ολόκληρη πρόταση (πχ.Οι θεατές άρχισαν να χειροκροτούν.)
Το αντικείμενο βρίσκεται συνήθως σε πτώση αιτιατική και πιο σπάνια σε γενική. Μερικά ρήματα παίρνουν περισσότερα από ένα αντικείμενα.Για να βρούμε το έμμεσο αντικείμενο ρωτάμε σε ποιόν; ή σε τι;(εμπρόθετο αντικείμενο). π.χ.Δωρίσαμε της μητέρας μας ένα δώρο.(τι δωρίσαμε; ένα δώρο -άμεσο αντικείμενο, σε ποιον δωρίσαμε ένα δώρο; της(στην) μητέρας-έμμεσο αντικείμενο)
ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ –ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
Μερικές φορές θέλουμε να πληροφορήσουμε για τις ιδιότητες ή τα χαρακτηριστικά που έχει κάποιος ή κάτι. Στις περιπτώσεις αυτές το ρήμα της πρότασης συνδέει το υποκείμενο με τις ιδιότητες του και λέγεται συνδετικό ρήμα.
Συνδετικά ρήματα είναι κυρίως τα ρήματα: είμαι, φαίνομαι , γίνομαι, βρίσκομαι, εκλέγομαι, διορίζομαι, ονομάζομαι κ.α.
Η λέξη που συνοδεύει πάντοτε τα συνδετικά ρήματα και δηλώνει την ιδιότητα του υποκειμένου λέγεται κατηγορούμενο.
Το κατηγορούμενο είναι ένα ονοματικό σύνολο και μπορεί να είναι:
-ουσιαστικό (πχ.Ο Αλέξης έγινε μηχανικός.)
-επίθετο (πχ. Ο πίνακας είναι μαύρος.)
-μετοχή (πχ.Η Άννα είναι χαρούμενη.)
-αντωνυμία (πχ. Ο λόγος ήταν άλλος.)
-επίρρημα (πχ. Όλα έγιναν άνω κάτω.)
-προθετικό σύνολο (πχ. Η καρδιά της είναι από πέτρα.)
-ονοματική φράση (πχ. Η Βασούλα είναι η καλύτερη μαθήτρια.)
-ολόκληρη πρόταση (πχ.Η εντολή ήταν να μη φύγει κανείς.)
YΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Υποτακτική σύνδεση προτάσεων έχουμε όταν εξαρτάμε μία ή περισσότερες δευτερεύουσες προτάσεις από μία κύρια πρόταση .(πχ. Μη φωνάζεις , γιατί κοιμάται ο πατέρας.) Η σύνδεση λέγεται υποτακτική γιατί με αυτήν υποτάσσουμε , δηλαδή εξαρτάμε τη δευτερεύουσα από την κύρια.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Οι δευτερεύουσες προτάσεις διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
-Ονοματικές προτάσεις.
-Επιρρηματικές προτάσεις.
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ονοματικές προτάσεις λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που χρησιμοποιούνται όπως συνήθως τα ονόματα, ως υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο ή ονοματικός προσδιορισμός(επεξήγηση κ.α.)
Θυμάμαι: οι ονοματικές προτάσεις όταν χρησιμοποιούνται ως υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο δε χωρίζονται ποτέ με κόμμα από την κύρια πρόταση.
Π.χ. Φαίνεται πως έφυγε.(υποκείμενο)
Ο Πέτρος θέλει να παίζουμε.(αντικείμενο)
Στην εποχή μας είσαι ότι δηλώσεις.(κατηγορούμενο)
Τα είδη των δευτερευουσών προτάσεων.
Οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις μπορεί να είναι:
-ειδικές
-βουλητικές
-ενδοιαστικές ή διστακτικές
-πλάγιες ερωτηματικές
-αναφορικές
Ειδικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους ειδικούς συνδέσμους :ότι ,πως ,που.
Π.χ. Νομίζω ότι έχουμε ξανασυναντηθεί.(αντικείμενο στο νομίζω)
Φαίνεται πως έφυγε.(υποκείμενο στο απρόσωπο φαίνεται)
ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ:
1.Ειδική πρόταση ως υποκείμενο παίρνουν τα απρόσωπα ρήματα.
2.Οι ειδικές προτάσεις σπάνια χρησιμοποιούνται και ως κατηγορούμενα.
Π.χ. Ο Γιώργος φαίνεται ότι πεινάει.(=πεινασμένος)(κατηγορούμενο στο φαίνεται)
3.Ειδική πρόταση έχουμε και με το σύνδεσμο να και άρνηση.
Π.χ. Πιστεύω να μην αργήσω.(πιστεύω ότι δε θα αργήσω)
Βουλητικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με το να και συμπληρώνουν την έννοια των ρημάτων που σημαίνουν :θέλω, μπορώ, προτρέπω, εμποδίζω, αναγκάζομαι κ.α.
Π.χ. Σε παρακαλώ να προσέχεις περισσότερο.(αντικείμενο στο παρακαλώ)
Είναι ανάγκη να ταξιδέψω.(υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση είναι ανάγκη)
ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ:
1.Βουλητική πρόταση ως υποκείμενο παίρνουν τα απρόσωπα ρήματα.
2.Οι προτάσεις που εισάγονται με το να δεν είναι πάντα βουλητικές. Για να είναι βουλητικές πρέπει να συμπληρώνουν ρήματα με τις παραπάνω έννοιες.
Ενδοιαστικές ή διστακτικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους διστακτικούς συνδέσμους: μη(ν), μήπως.
π.χ.. Φοβάμαι μήπως αργήσω.(αντικείμενο στο φοβάμαι)
Πλάγιες ερωτηματικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που περιέχουν ερώτηση και εισάγονται με:
Ερωτηματικές αντωνυμίες: ποιος , πόσος ,τι κ.α.
Ερωτηματικά επιρρήματα: πού , πότε , πώς κ.α.
Συνδέσμους :αν, γιατί, μήπως κ.α.
Π.χ. Ρωτούσε τι θέλουμε.(αντικείμενο στο ρωτούσε)
Είναι φοβερό πως έπεσε κάτω.(υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση είναι φοβερό)
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Επιρρηματικές προτάσεις λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί για να φανερώσουν αιτία, σκοπό, χρόνο, αποτέλεσμα, συμπέρασμα, υπόθεση, εναντίωση , παραχώρηση κ.α.
Θυμάμαι: οι επιρρηματικέ προτάσεις σχεδόν πάντοτε χωρίζονται με κόμμα από την κύρια πρόταση.
Π.χ. Ο Βασίλης έκλαιγε ,γιατί χτύπησε το γόνατό του.(αιτιολογική)
Αν διαβάσεις αρκετά, θα πετύχεις στις εξετάσεις.(υποθετική)
Όταν τελειώσω , θα πάμε στον κινηματογράφο.(χρονική)
Τα είδη των δευτερευουσών επιρρηματικών προτάσεων:
Οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις μπορεί να είναι:
-αιτιολογικές
-τελικές
-αποτελεσματικές
-υποθετικές
-εναντιωματικές-παραχωρητικές
-χρονικές
-αναφορικές
Αιτιολογικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους: γιατί , επειδή, αφού, που, καθώς ,μια και, μια που κ.α.
Π.χ. Ας φύγουμε, μια και κουράστηκες.
Τελικές λέγονται οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους για να, να και δηλώνουν το σκοπό για τον οποίο γίνεται κάτι.
Π.χ. Αγωνίστηκε πολύ, για να τα καταφέρει.
Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους αποτελεσματικούς συνδέσμους: ώστε, που, ώστε να ,που να.
Υποθετικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τον υποθετικό σύνδεσμο εάν (αν) και εκφράζουν την προϋπόθεση που πρέπει να ισχύει για να γίνει κάτι.
Π.χ.Αν προσπαθήσεις , σίγουρα θα τα καταφέρεις.
Εναντιωματικές και παραχωρητικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους αντιθετικούς συνδέσμους :αν και, μολονότι, και αν , που να κ.α. για να φανερώσουν την αντίθεση ή την παραχώρηση σε κάτι.
Π.χ.Αν και πήγαινε καλά, στο τέλος κουράστηκε.
Χρονικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους: όταν, σαν, καθώς, αφού, εκεί που κ.α.
Π.χ. Γυρνούσε από τα χωράφια, όταν βασίλευε ο ήλιος.
Αναφορικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με αναφορικά επιρρήματα: όπου, που, όπως , πως, καθώς, σαν, ωσάν κ.α , με αναφορικές αντωνυμίες: ο οποίος, η οποία, το οποίο κ.α. με άλλους αναφορικούς επιρρηματικούς προσδιορισμούς και φανερώνουν τόπο, χρόνο, ποσό, συμφωνία, παρομοίωση, εναντίωση ή παραχώρηση.
ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ- ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ
http://www.slideboom.com/presentations/960917/%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B2%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CF%81%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1
Μια βραδιά στο Πόρτο Λίλι.
Κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο.
http://sudiakos.pbworks.com/w/file/fetch/49874849/%CE%9C%CE%B9%CE%B1%20%CE%B2%CF%81%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%AC%20%CF%83%CF%84%CE%BF%20%CE%A0%CF%8C%CF%81%CF%84%CE%BF%20%CE%9B%CE%AF%CE%BB%CE%B9.mp4
Εδώ ένα παιχνίδι
